แร่ประกอบหิน

หิน ได้แก่ของแข็งที่ประกอบขึ้นด้วยแร่ตั้งแต่หนึ่งชนิดขึ้นไป ตัวอย่างเช่น หินปูน ประกอบด้วยแร่เพียงอย่างเดียว คือ แร่แคลไซต์ หินแกรนิต ประกอบด้วยแร่หลายชนิด เช่น แร่ควอร์ตซ์ เฟลด์สปาร์  ไมก้า และแร่อื่นๆ ส่วนสารประกอบที่เกิดจากการรวมตัวของธาตุแต่อาจจะมีแร่ที่ประกอบด้วยธาตุชนิดเดียวกันก็ได้ เช่น แร่ทองแดง ดีบุก ตะกั่ว เป็นต้น

ธาตุ + ธาตุ => แร่
แร่ + แร่ => หิน

แร่แตกต่างจากหินดังนี้
1. แร่ คือ สารประกอบทางเคมี หมายความว่า แร่แต่ละชนิดประกอบด้วยธาตุตั้งแต่หนึ่งชนิดขึ้นไปโดยมีสัดส่วนของธาตุคงที่ เช่น แร่ควอร์ตซ์ ประกอบด้วย ธาตุซิลิกอน 1 อะตอม และธาตุออกซิเจน 2 อะตอม ดังสูตรเคมี SiO2
2. โครงสร้างภายในแร่อันเกิดจากการเรียงตัวของธาตุที่ประกอบเป็นแร่นั่นๆ อย่างมีระเบียบ จะต้องเหมือนกันเสมอถ้าเป็นแร่ชนิดเดียวกัน นอกจากนี้โครงสร้างภายในที่เป็นระเบียบยังส่งผลให้แร่แต่ละชนิดมีรูปภายนอกอันเป็นลักษณะเฉพาะของแร่ชนิดนั้นๆ เรียกว่า “ผลึก”
3. คุณสมบัติ จากข้อที่ 1 และ 2 ทำให้แร่แต่ละชนิดมีคุณสมบัติทางฟิสิกส์ โดยเฉพาะตัวของมันเองทำให้มันแตกต่างจากแร่ชนิดอื่น เช่น ความแข็ง (harness) ความถ่วงจำเพาะ (specific gravity) รอยแยกเป็นแผ่นๆ (clevage) สี (color) และสีผง (streak) เมื่อแร่ถูกบดเป็นผงจะมีสีเฉพาะของมันซึ่งไม่จำเป็นต้องเป็นสีเดียวกับสีของแร่ก่อนที่จะถูกบด

แร่ประกอบหิน ที่สำคัญได้แก่ แร่ที่เป็นสารประกอบจำพวกซิลิเกต เช่น แร่โอลิวีน (olivine) ไมก้า (mica) ควอร์ตซ์ (quartz) จำพวกออกไซต์ เช่น แมกนีไทต์ (magnetite) ฮีมาไทต์ (hematite) พวกซัลไฟต์ (sulfide) เช่น ไพไรต์ (pyrite) กาลีนา (galena) พวกคาร์บอเนต เช่น แคลไซต์ (calcite) โดโลไมต์ (dolomite) และพวกซัลเฟต เช่น ยิบซั่ม (gypsum)
ส่วนหินมีสัดส่วนของแร่ไม่คงที่ ความแข็งของหินไม่ได้ขึ้นอยู่กับลักษณะการวางตัวของสิ่งที่เป็นองค์ประกอบ หรือโครงสร้างภายในเหมือนอย่างที่เกิดขึ้นกับแร่ แต่ขึ้นอยู่กับความแข็งแกร่งคงทนของแร่ที่ประกอบเป็นหิน โดยเฉพาะความคงทนของแร่ที่เป็นตัวเชื่อมประสานอย่างที่มีพบอยู่ในชั้นหิน

อ้างอิง: คณาจารย์ภาควิชาภูมิศาสตร์. ภูมิศาสตร์กายภาพ. ภาควิชาภูมิศาสตร์ คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคำแหง. 2543, น. 43-44